භූ කම්පනයක් ඇති වෙන්නේ පොළව තුළ ඇතිවන පිපුරුමක් හරි එහෙමත් නැත්නම් පාෂාණ ස්ථර අතර ඇතිවෙන චලනයක් නිසා හටගන්නා ශක්ති තරංග වලින්.. මේවාට භූ කම්පන තරංග නියල හඳුන්වනව..
මේ තරංග පිළිබඳ අධ්යනය කරන විද්යාවට භූ කම්පන විද්යාව (Seismology) කියල කියනව.. භූ කම්පන තරංග ගමන් කරන ආකාරය අනූව ප්රධාන වර්ග දෙකක් හදුන්වල දෙන්න පුළුවන්.
මේ ගැන දැන් වෙන වෙනම බලමු...
01). දේහ තරංග
මේ තරංග වර්ගය ගමන් කරන්නෙ පෘථිවිය අභ්යන්තරයෙන්.. ඕනම භූ කම්පනයකදී ඒ තැනට ඉස්රලම ළඟා වෙන්නේ මේ තරංග විශේෂයයි. මෙම දේහ තරංග වල සංඛ්යාතය (frequency) ද පෘෂ්ඨික තරංග වලට වඩා වැඩියි.. මේවා තවත් අනු වර්ග දෙකකට බෙදෙනවා..i).ප්රාථමික තරංග
මෙම තරංග වල වේගය ඉතා විශාලයි. ඝණ පාශාණ, ද්රව ස්ථර වගේ දේවල් හරහා යන්න පුළුවන් මේ ප්රාථමික තරංග වලට.. ධ්වනි තරංග වාතය තුළ ගමන් කරන ආකාරයට මේ තරංග වලට පාෂාණ සම්පීඩනය විරලනය කරමින් ඒ හරහා ගමන්කරන්න පුළුවන්.. මේ නිසා මේවා සම්පීඩන තරංග ලෙසත් හඳුන්වනවා..
ඔය උඩ පින්තූරෙන් පෙනෙන්නෙ ප්රාථමික තරංගයක් සාෂාණ හරහා ගමන් කරන ආකාරය
ඊළඟ පිංතූරෙන් ද්වීතීක තරංගයක් යන ආකාරය පෙන්නනවා
පිංතූරය ගත්තෙ මෙතනින්.
සමහර සතුන්ට මේ ප්රාථමික තරංග ග්රහනය කරගන්න පුළුවන්.. සුනාමියෙන් යාලෙ හිටපු ගොඩක් සතුන් බේරුණේ ඒ නිසා..
ii).S-තරංග (ද්වීතීක තරංග-Secondary Waves)
මෙම තරංග වල වේගය ප්රාථමික තරංග වල වේගයට වඩා අඩුයි.. ගමන් කිරීමේ හැකියාව තියෙන්නෙ ඝණ පාෂාණ හරහා විතරයි.. ද්රව හරහා මේවාට යන්න බැහැ.. මේවා ගමන් කරන්නේ පාෂාණ තට්ටු ඉහළට හා පහළට තල්ලු කරමින්.. ඒ නිසා මේවා තීර්යක් තරංග විශේෂයක්ඊළඟ පෝස්ට් එකෙන් පෘෂ්ඨීක තරංග ගැන කතා කරමු...
ඔහොම යන්.... ඔහොම යන්...
ReplyDeleteතෑංක්ස් කියුවා ආවට........:)
Deleteමේ බ්ලොග් එකේ පටුනක් තිබ්බා නං අනෙකුත් ලිපි ගැන හොයා ගන්න තිබ්බා. දැන් මට ඕනා මේ කේ ඊලඟ ලිපිය කියවන්න. කෝ මං ඒක කොහොමද හෙයා ගන්නේ. බ්ලොග් ඇචිව් කියන ගැජෙට්ටුවෙ මහා වටිනාකමක් තියෙනවා. නේද යාළුවා? වටිනා ලිපියක්... ඒ නිසා බ්ලොග් එකට මුලින්ම ආපු මේ වෙලාවේ ඔබට ස්තුති කරනවා දන්නා තොරතුරු බෙදා ගන්නවාට
ReplyDelete